عکاسی می تواند برای دیدن و بیان در وجود خود، قدرت ایجاد کند و بدین سان زیبایی عظیم جهان را شهادت دهد.
« انسل آدامز »
انتخاب روش سیاه و سفید یک وسیلۀ بیانی متفاوت است که عکاس می تواند به واسطۀ آن به خلاقیت های نامحدودی دست بزند. وقتی لحظه ای به اسارت یک عکس در می آید، می میرد و از آن جهت که بی جان می شود و این جانِ واقعی دیگر هیچگاه به او بر نمی گردد، می توان نشانه هایش را تنها در عکس باقی گذاشت.
تاریخ عکاسی چیزی جز عکاسی سیاه و سفید را به یاد عکاسان نمی آورد، عکس های سیاه و سفید اگرچه نسبت به عکس های رنگی تجریدی تر هستند و عناصر در آنها خلاصه تر به نظر می رسند، نگاه را بیشتر به سوی خود جلب می کنند.
این عکس ها انسان را به سوی دریافت عمیق یک اندوه و بازگشت و سیر به گذشته رهنمون می سازد، هنرمند عکاس با ارائۀ یک اثر سیاه و سفید، تمایل دارد فراتر از آنچه هست دنیا را بنگرد، دنیایی که اصلاً سیاه و سفید نیست. او می خواهد تعلق خاطری را که در ذهن دارد از طریق این پنجره به نمایش بگذارد.
علاوه بر این عکس های سیاه و سفید به عنوان زبان متداول عصر امروز و به دلیل تاثیر روانی که دارند، حس قدرتمند تری در ایجاد ارتباط با گذشته ایجاد می کنند. و مخاطب را به دنیایی خیال انگیز و نوستالژیک می برند که شبیه به زندگی خودمان است و با نمایش احساساتمان، دنیای غریبی را تصویر می کند. عکس های سیاه و سفید به خاطر تاثیر قوی دراماتیک و روانی خود و فرم های عکاسانه، با وجودی که به انتزاع نزدیک تر است، آنچنان با بینش مردم عجین شده اند که آنها این رنگ ها را در ذهن خود بازسازی می کنند و آنها را به دور از واقعیت و طبیعت آنها نمی بینند. در واقع می توان گفت عکس های سیاه و سفید نیمه انتزاعی اند چرا که هم به واقعیت موجود پرداخته اند وهم به دلیل حذف رنگ و ارائۀ آن به صورت تنالیته ای از ارزش های خاکستری، از واقعیت منتزع شده اند. با این وجود این عکس ها، همچنان احساسِ واقعی بودن را در اذهان مخاطب ایجاد می کنند.
حذف رنگ از عکس ها، کمک می کند نگاه، معطوف ساختارهای فرم گرایانه شود. دامنۀ وسیع خاکستری ها در کنار سیاه و سفید، در ایجاد فضاهای خیال انگیز و احساسی با قدرت بیشتری عمل می کند.
یک عکاس وقتی تلاش می کند سیاه و سفید ببیند و عکاسی کند، در واقع به دنبال درک و کشف قدرت تاثیر گذاری تیره روشنی ها و فرم های عکاسانه است که در یک کادر قوام می یابد.
تاکید عکاس بر بافت، حجم، فرم، اختلاف تباین بین سایه روشن ها، نظام های هندسی و همچنین انسجام در جزییات عکس، از جمله عناصری است که ضرباهنگ یک عکس سیاه و سفید را تشکیل می دهد و علاوه بر اینکه نقشی اساسی در بیان زیبایی شناسیِ تصویر و کمک به مفهوم آن ایجاد می کند، تاثیر شگرفی بر بیان موضوع و هویت عکس دارد و نگاه مخاطب را به سوی خود جلب می کند.
در این بین، گاهی عکاس تمایل دارد عناصر عکس را تا حد امکان خلاصه کند، تا به بیان خاصی برسد. در هنر مینیمال، عکس های سیاه و سفید به خاطر تجریدی بودن رنگ و تاکید بر فرم های خلاصه شده از اهیمت ویژه ای برخوردار هستند، چرا که عکاس تلاش می کند با ساده ترین عناصرِ قابل درک و نظم ساده ی درونی اینگونه عکس ها ،پیام و مفهوم خود را به بیننده منتقل نماید.
با این وجود عکاسی سیاه و سفید همچنان به عنوان یک شاخۀ پرطرفدار عکاسی شناخته می شود. با وجود تکنولوژی برتر عکاسی رنگی، بسیاری از عکاسان همچنان تمایل دارند به این روشِ عکاسی که مستقل و اسرار آمیز است، دنیای خلاقانه ای را روبه روی خود بگشایند.
نویسنده: ابراهیم بهرامی
